İlke olarak söylemek gerekirse, hikmet ve adalet güzel, sefeh ve zulüm de çirkindir. O halde, Yüce Allah’ın yarattığı her bir fiil bir hikmete dayalı olarak meydana gelmektedir. Allah’ın fiillerinden olan kullara nimet verme ve azaba uğratma da bu şekildedir. Allah, dilediğine nimet verir, dilediğinden nimetini alır, dilediğine azap eder.

Hayvanlara ve henüz dini sorumluluk çağına adım atmamış çocuklara yönelik acı ve elemlerin mukabili, ahirette bedel olarak kendilerine ödeneceğe umulur. Kaldı ki, sorumlu olmayan; hayvanların ve çocukların maruz kaldığı elem ve acılar, ibret ve imtihan gayesine yöneliktir. ve ergenlik çağına ulaşmamış çocuklara isabet eden hastalıklar ve başlarına gelen ölümcül felaketlerin hikmeti vardır ama biz bunların hikmetini kavrayacak güçte değiliz.

“Yaşadığımız dünyada bin bir çeşit canlı yaşıyor. Bu canlılarla birlikte çocuklar savaşlarda, deprem, yangın, sel baskınları, bulaşıcı hastalıklar, açlık gibi birçok sebepten dolayı ölüyorlar. İlahi adalet açısından bu suçsuz günahsız varlıkların elem çekmesini nasıl izah edeceğiz? Bir açıklama getirirseniz memnun olacağım.”

Yaşadığımız âlemde “acılar ve ıstırapların” varlığı bir vakıadır. İnsan hayatı birçok belâlarla, çilelerle ve acılarla doludur. Bu sebeple tarih boyunca bütün dinler ve felsefeler şer probleminin çözümüyle çok yakından ilgilendikleri gibi, İslam âlimleri de İlâhi fiiller bağlamında bu sorunla yakından ilgilenmişlerdir.

“Elem” sorunu mükellef olan varlıklar ve mükellef olmayan varlıklar açısından tartışılmıştır. Bir dereceye kadar mükellef varlıklar için elemin makul bir izahı yapılabilir. Ama mükellef olmayan hayvanlar ve çocuklar için nasıl bir izah tarzı yapılacaktır? Tabiatta, her bir hayvanın kendisine özgü yetenek ve özelliklerle yaratılmış olmalarına rağmen kendi cinslerinden olan hayvanlar tarafından korkunç bir şekilde parçalanmaktadır.

Diğer taraftan, etinden, derisinden ya da herhangi bir organından yararlanmak maksadıyla insanlar tarafından öldürülmektedir. Yine, henüz hayatının baharını bile yaşamadan, dini sorumluluk çağına gelmemiş binlerce çocuk erken yaşta, bulaşıcı hastalıklar, açlık, deprem, savaşlar, kıtlık, sel baskınları, yangınlar vb. gibi doğal sebeplerden dolayı ölmektedir.

Özellikle çocukların ve hayvanların elemlerle yüzleşmeleri neticesinde hayatlarını kaybetmeleri âdil, rahmân, rahîm, vedûd niteliklere sahip olan Yüce Allah’ın fiilleriyle nasıl bağdaştırılacaktır? sorusu âlimleri meşgul etmiştir.

Ehl-i sünnet itikat âlimleri tarafından, Allah’ın dünya hayatında “yaratıklara” acı çektirmesi meselesi, “Allah’ın Fiili Sıfatları” bağlamında ele alınmıştır. Fiili sıfatlar, Allah-İnsan ve Allah-Tabiat ilişkisi ile doğrudan ilgili olan sıfatlardır. Fiili sıfatlar, Allah’ın irade, kudret ve tekviniyle meydana gelir. Bu sıfatlar, bir şeyin varlık alanına çıkışına tesir edici oluşlarıdır. Fiili sıfatların tek mercii, Allah’ın tekvin sıfatıdır. Tekvin; yok olanı, yokluktan varlık sahasına çıkarmak anlamına gelir.