Bir olan, varlığı kendinden olan, hiçbir yardımcıya ihtiyacı olmayan, her şeye gücü yeten, her an yaratma halinde bulunan, istediği zaman bu âlemi yok edecek bir yetkiye sahip olan sadece Yüce Allah’tır. Böyle bir varlık için; “istese kendisi gibi bir Allah yaratmaya güç yetirebilir mi?” diye sormak kadar anlamsız bir soru olamaz. O’nun yarattıklarında bir abeslik yoktur, O, her şeyi yerli yerince hikmetli, sanatlı ve sağlam yaratmıştır.

“Allah’ın sıfatları değişir mi?, Allah, kendi benzerini yaratmaya güç yetirebilir mi? diye soranlara nasıl bir cevap verebiliriz?”

Bu sorunun iki cevabı vardır. Bunlardan birisi, Yüce Allah’ın sıfatlarının değişip değişmemesiyle ilgilidir. İtikat tarihimizde bazı ehl-i bid’at fırkaları; “rızâ ve “suht” sıfatlarını, Allah’ın sıfatlarından saymamışlardır. Rıza, hoşnutluk, suht ise kızkınlık ve öfke manalarına gelir. Bu iki sıfatı Allah’ın sıfatlarından saymamalarının gerekçesi, Allah’ın hallerinin değişmemesidir. Onlara göre, Kur’an’da geçen rızâ ile cennet, suht ile de cehennem kastedilir.

Ana akım itikadi oluşumlar ise, rızâ ve suht sıfatlarını; irade, sem’, basar ve kelam gibi teşbihi caiz olmayan ve keyfiyeti bilinmeyen ezelî sıfatlardan sayarlar. Bu bağlamda rızâ, sıfatının karşılığının cennet olmadığına şu ayet delil getirilir: “Onların rableri katındaki ödülleri, altından ırmaklar akan, içinde devamlı kalacakları adn cennetleridir. Allah onlardan râzı olmuş, onlar da Allah’tan râzı olmuşlardır. İşte bu, rabbini sayıp O’ndan korkanlar içindir.” (Beyyine, 98/8; Ayrıca Bkz. Tövbe, 9/21,72) Görüldüğü gibi bu ayetlerde cennet ve rıza birbirinden ayrılmıştır.

Aynı şekilde suht da cehennem manasına gelmez. Suht ayrıdır, cehennem ayrıdır. Buna da şu ayet delildir: “Kim de bir mümini kasten öldürürse cezası, içinde devamlı kalmak üzere cehennemdir. Allah ona gazap etmiş, onu lânetlemiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır.” (Nisa, 4/93) Bu ayette de suht, cehennem karşılığında değil, ayrı ayrı kullanılmıştır. Dolayısıyla Allah’ın sıfatları değişme kabul etmez. Allah’ın bütün sıfatları birdir. Bütün sıfatları kadimdir. Şayet sıfatları değişmiş olsaydı, bu sıfatların sonradan yaratılmış olması gerekirdi. Hâlbuki Allah’ın sıfatları yaratılmış değildir. (Bkz. Nesefî, Ebu’l-Muîn, Bahru’l-Kelâm,thk. Muhammed Seyyid el-Bersîcî, Umman: Dâru’l-Fetih, 2014, s. 202-203)

İşte “Allah’ın sıfatları değişir mi?” diye soran bazı kimseler (hâşâ) Allah’ın gücünü sınamak manasında:“Yüce Allah, kendisi gibi bir Allah yaratmaya güç yetirebilir mi?” diye de bir soru sormuşlardır. Elbette Allah hakkında böyle bir sorunun sorulması saçmadır. Allah’a inanmayan bir kimse, böyle bir soruyu başkalarının zihnini çeldirmek için sorabilir. Onlardan bu tür sorular beklenir. Tabii ki burada şunu da söyleyelim ki, inanmayan bir kimsenin böyle bir soru sorması kadar saçma bir soru olamaz. Ama unutmayalım ki bu soru yüzyıllardan beri tanrıtanımazlar tarafından hep sorulmuştur. Bugün de sorulmaya devam etmektedir. (Bkz. Nesefî, a.g.e., s. 203) Biz de bilgimiz ve kavrayışımız nispetinde bu soruya cevap vermekle yükümlüyüz.

Bilindiği gibi Allah’ın zatına ait nefsi sıfatlarının başında “vücud” sıfatı gelir. Bunun manası, Allah’ın var olmak için bir başkasına muhtaç olmaması demektir. O’nun varlığı, diğer varlıklar gibi bir başkasından ya da başka bir varlık vasıtasıyla olmamıştır. O’nun varlığı kendisindendir. Çünkü var olmak için bir başkasına muhtaç olan, Allah olamaz. Eğer varlığı bir başkasına muhtaç olsaydı, yaratılmış olurdu, yaratılmış olandan da ilah olamazdı. Ama aynı şeyleri Allah’ın dışındaki varlıklar için söyleyemeyiz. Onlar var da olabilirler, yok da olabilirler. Onların yaratılışı, bir başkasından ve bir başka varlık vasıtasıyla olmuştur. İnsanlar, hayvanlar, bitkiler buna örnektirler.