Kuran-ı Kerim’de dünya ve dünya dışı varlıkların insanın emir ve tasarrufuna verildiğinin bildirilmesi, bunlardan yararlanmanın ancak girişimcilikle mümkün olduğunu gösterir. Bunun için İslam’ın girişimciliğe yönelik mesajı üzerinde yoğunlaşmak gerekir.

İnsanın önüne serilen ve üzerinde düşünerek daha yararlı hale getirmesi istenen, dünya ve evren üzerinde, İslam tarihinde yapılan ileri çalışmalar üzerinde tefekkür zamanıdır. Kur’an’da onlarca peygamber mucizesi ve kıssası bu konuda hikâye olsun diye anlatılmamıştır.

Birkaç yıl önce 600 kadar yüksek öğrenim öğrencisinin katıldığı eğitimle ilgili bir konferansın sonunda, “gelecekte tercih edilecek mesleklerle ilgili bir sorgulama” da, gençlerin dörtte bir kadarı doktor olmak istediğini, ardından sırasıyla polis, öğretmen ve asker olmak gibi meslekleri seçerken, “sanayici, iş adamı girişimci, startup ve ihracatçı” girişimcilik düşünenlerin sayısının üçü geçmediği görülmüştür. (Bkz.https: m.yeniakit.com.tr)

Gençler arasında girişimciliğe bu derece ilgisizliğin iki sebebi olabilir. Girişimcilik ruhunun olmayışı ve yatırım için sermaye yetersizliği. Bu iki alanda İslam’ın getirdiği teşvik edici ilkeler üzerinde durmak istiyoruz:

İSLAM İKTİSADINDA GİRİŞİMCİLİK

Kuran-ı Kerim’de dünya ve dünya dışı varlıkların insanın emir ve tasarrufuna verildiğinin bildirilmesi, bunlardan yararlanmanın ancak girişimcilikle mümkün olduğunu gösterir. Bunun için İslam’ın girişimciliğe yönelik mesajı üzerinde yoğunlaşmak gerekir. Şöyle ki:

1) Kuran’da, “O, yerde ne varsa hepsini sizin için yaratmıştır.” (Bakara, 2/29) “Yeryüzünü size boyun eğebilecek özellikte yaratan O’dur; onun üzerinde gezip dolaşın, rızkından yiyin, ancak son dönüşün, O’na olacağını unutmayın.” (Mülk, 67/15) ayetleri dünyada yeraltı, yerüstü zenginlikleri yanında, bitki örtüsü ve hayvanlar âleminin insan için yaratıldığı ve onun tasarrufuna verildiği belirtilmiştir.

Aşağıdaki ayette konunun daha da genişletildiği ve bütün evreni kapsadığı görülür. “O, göklerde ve yerde ne varsa hepsini kendi katından, sizin emir ve tasarrufunuza vermiş, size boyun eğdirmiştir. Bütün bunlarda tefekkür eden (fikir üretebilen, yeni keşif ve icatlar yapabilen) bir toplum için nice hikmetler, ibretler, faydalar vardır.”( Casiye, 45/13)

Pek çok ayette yer alan tefekkür; fikir üretmek, yeni keşif ve icatlarda bulunmak, varlıkların yaratılış amacını anlayabilmek anlamlarına gelir.

2) Bu konu ile ilgili bir hadiste şöyle buyurulur: “Şüphesiz Allah, mesleğinde becerikli olan sanatkarı sever.” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, ııı, 466) Hadisin bir rivayetinde “hırfet” yerine “muhteri” ifadesi ilginçtir. Mesleğinde muhteri olmak; mesleğini en ileri götürebilmek, o alanda keşif ve icatta bulunmak anlamlarını kapsar. Nitekim Osmanlı döneminde patent hakkı için “ihtira beratı” denilmesi, hadisteki anlamı yansıtır.