Doğu batı, güneşe göre belirlenir. Güneşin doğuş ve batış yerleri değişkendir. İbn Abbas’a göre güneş için üç yüz atmış doğuş ve batış yeri vardır. Güneş her gün bu yerlerden birinden doğar ve batar. Yüce Allah bunlar üzerine yemin etmiştir. (Bkz. Taberî, Câmiu’l-Beyân, Meâric 70/40) Bunların hepsinin yaratıcısı ve hepsinde söz sahibi olan Yüce Allah’tır.

Zaman ve mekânların bütün dilimlerinin sahibi Yüce Allah’ın her şeye gücü yeter. O, her güneşin doğduğu ve battığı günde yeni doğumları ve yeni batışları gerçekleştirmeye kâdirdir. Göğü ve yeri düzenli bir biçimde yaratmaya gücü yeten Yüce Rabbin, göklerde ve yerdeki tüm işleri yaratmaya ve yönetmeye de gücü yeter. O, kullarından dilediğini dünyaya getirir, izzet ve devlete erdirir; dilediğini de batırır, yerin dibine geçirir.

فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ

عَلَى أَنْ نُبَدِّلَ خَيْرًا مِنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ

“Doğuların ve batıların Rabbine yemin ederim ki, onların yerine daha iyilerini getirmeye Bizim gücümüz yeter ve kimse de önümüze geçemez.” (Meâric, 70/40-41)

Doğular ve batılar… Yıldızların, güneşin yahut diğer gök cisimlerinin doğup battıkları yerler… Mevsimlere göre yahut kişinin durduğu yere göre doğular ve batılar birden fazla olduğu için çoğul bir kalıp kullanılmıştır. Bu ifade tüm mekânların gerçek sahibinin Yüce Allah olduğunu ifade etmektedir. Gerçekten de Yüce Rabbimiz, her şeyin olduğu gibi her yerin hakiki sahibi, yaratıcısı ve yöneticisidir. Ayette bütün mekânlar ve o mekânlarda bulunan varlıklar şahit tutularak yemin edilmiştir.

Doğu batı, güneşe göre belirlenir. Güneşin doğuş ve batış yerleri değişkendir. İbn Abbas’a göre güneş için üç yüz atmış doğuş ve batış yeri vardır. Güneş her gün bu yerlerden birinden doğar ve batar. Yüce Allah bunlar üzerine yemin etmiştir. (Bkz. Taberî, Câmiu’l-Beyân, Meâric 70/40) Bunların hepsinin yaratıcısı ve hepsinde söz sahibi olan Yüce Allah’tır.

Kur’an’da doğu ve batı için hem tekil hem ikil hem de çoğul kalıplar kullanılmıştır. Şöyle ki:

Müzzemmil suresinde tekil ifade kullanılarak şöyle buyrulmuştur: “O, doğunun ve batının Rabbidir; O'ndan başka ilah yoktur. Öyleyse O'nu vekil tut.” (Müzzemmil, 73/9) Bu ayette Yüce Yaratıcının Rububiyetine ve birliğine vurgu yapılmıştır, onun için doğu ve batı ifadeleri tekil gelmiştir. Nitekim benzer şekilde başka ayetlerde de tekil kalıp kullanılmıştır: “Doğu da batı da Allah'ındır, nereye dönerseniz Allah'ın yönü orasıdır. Doğrusu Allah her yeri kaplar ve her şeyi bilir.” (Bakara, 2/115) “De ki: Doğu ve batı Allah'ındır. O, dilediğini doğru yola eriştirir.” (Bakara, 2/142) “O, doğunun, batının ve ikisinin arasında bulananların Rabbidir.” (Şuara, 26/28)

Rahman suresinde bu ifade ikil olarak gelmiştir: “O, iki doğunun Rabbidir, iki batının Rabbidir.” (Rahman, 55/17) Genel olarak güneşin doğup battığı yerlere bakıldığında yaz ve kış mevsimlerinde iki doğu ve iki batı vardır. Yahut yeryüzünün kuzey ve güney yarımküresine göre iki doğu iki batı vardır. Yine kıyamet öncesi güneşin batıdan doğup doğudan batması kıyamet alameti olarak sayılmıştır. Buna göre iki doğu ve iki batı olur ki Yüce Allah, iki doğunun ve iki batının da sahibidir. Bu ayette de buna işaret edilmektedir. Öte yandan Rahman suresinde çiftlerden bahsedilmiştir. Şöyle ki insan ve cinlere hitap edilmiş, yaratılış-talim, güneş-ay, otlar-ağaçlar/gövdesiz-gövdeli bitkiler, yer-gök, dane/tohum-meyve, iki deniz, cennet-cehennem, iki yüce cennet-ötesinde iki cennet daha, cennette iki pınar… Surede otuz bir kere tekrar eden “Öyleyken, Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız ey insan ve cin topluluğu?” (Rahman, 55/13) Ayeti iki gruba yönelik olarak gelmiştir. Dolayısıyla bu surede iki doğunun ve iki batının Rabbi ifadesi uygun düşmüştür. Zaten tekit için ayette Rab kelimesi de iki kere tekrar edilmiştir. Hâlbuki diğer ayetlerde “O, doğunun, batının Rabbidir” şeklinde Rab kelimesi tekrar edilmemiştir.