İhram; Allah’a kayıtsız ve şartsız teslim olmayı sembolize eder. Nefsanî, şehevani, dünyevi isteklere dur diyebilmektir. Takva elbisesine bürünmek, muttaki olma sözü vermektir. Hac esnasında olduğu gibi Hac dışında da Allah için muttaki bir yaşamı tecrübe etmek, yaşanabilirliğini göstermektir. Öldükten sonra giyilen kefen gibi dikişsiz beyaz izar ve ridaya bürünerek ahiret yolculuğuna hazırlanmaktır.

Arafat, mahşeri yaşamayı, mahşerdeki hesap için beklemeyi sembolize eder. Arafat, Allah’ı bilme ve tanıma, kardeşlerle tanışmadır. Kulluğun (özelde haccın) nasıl yapılacağını öğrenmedir. Arafat aynı zamanda Rahman tarafından kul olarak tanınma ve bilinme mahallidir. Hesaba çekilmeden hesaba çekme yeridir. Takva güzelliklerine en güzel şekilde nail olabilmedir. Günahlardan arınarak en güzel kokulara gark olma, Elest bezmindeki (Kalu beladaki) verdiğimiz sözü hatırlama yeridir.

Cemarat savaş meydanıdır. Hz. İbrahim’in oğlu İsmail’i Kurban etmeye götürürken engel olmaya çalışan şeytanı taşlamasından kalan İbrahim’i bir uygulamadır. Hz. İbrahim’in bizzat şeytanı taşlamasını bizler şeytan ve şeytani güçlerle, nefis ve nefsanî isteklerle, içimizdeki kötü arzularımızı taşlayarak ifade ederiz. Bu uygulama hayatımızdaki nefsanî ve şeytani güçlerle, günahlarla, kötülüklerle ne şekilde mücadele edileceğini sembolize eder.

“Ey iman edenler, Allah'ın şiarlarına, haram olan ay'a, kurbanlık hayvanlara, (onlardaki) gerdanlıklara ve Rablerinden bir fazl ve hoşnutluk isteyerek Beyt-i Haram'a gelenlere sakın saygısızlık etmeyin.” (Maide, 5//2)

Hac, kendisine özgü sembol ve şeâirleriyle insana kulluğu öğreten, geçmişi ve geleceği hatırlatan bir ibadettir. Hac, Hz. İbrahim’in çağrısı, Hz. Muhammed(sav)’in uygulamasıdır. Hac, iyi bir kul olma, en iyi şekliyle muttaki olma ibadetidir ve başlı başına bir mekteptir. Hac ibadetini özel ve güzel yapan, unutulmaz yapanda budur. İnsan hac ibadetiyle; geçmişe gider, geleceğe hazırlanır. Geçmişin muhasebe ve muhakemesini, geleceğin planlamasını yapar. Rabbine kul olma sözünü hatırlar, kul olarak kalacağının taahhüdünü yapar. Dünyada mahşeri yaşar. Elçi olarak gider örnek olarak döner. Rahman’a misafir olur, ana yurduna, ata yurduna sıla yapar. Atalarını ziyaretle şereflenirken, kardeşleriyle kucaklaşır, onlara güzelliklerini taşır, onlardan güzellikler alır. İnsanın kulluk hayatındaki çok özel bir zaman dilimidir.

İşte hac ibadetini değerli ve anlamlı kılan semboller şunlardır:

KÂBE:

Beytullah’tır, Beytü’l Atîktir, Harem’dir, Emin Belde’dir.İslam’ın ve Haccın en önemli sembolü ve şeâiridir. Hz. Adem’in temellerini attığı, Hz. İbrahim ve Hz. İsmail’in temellerini yükselttikleri, Hz. Muhammed(sav) ile Müslümanların kıblesi olup, Rablerine yönelip, teveccüh ettikleri mabetleridir. Müslümanların diriliş yeridir. Arzın merkezi, Rabbimizin beyti, Müslümanların ana yurdudur, ata yurdudur. Rabbimizin kurduğu, temiz olarak girilmesini istediği, arınma ve arıtma merkezidir. Kalbin mabetle, ellerin Haceru’l esved’le birleştiği, buluştuğu kıyam yeridir, güven yeridir. Müminlerin Kâbe’ye sarılarak, yalvarıp yakardıkları, gözyaşı döktükleri iltizam yeridir.