Es-Samed; Her şeyden müstağni, hiç eksiği, kusuru ve ihtiyacı olmayan, her şeyin kendisine muhtaç olduğu, ihtiyaç ve istekleri sebebiyle her varlığın kendisine yöneldiği, ihtiyaçları giderecek tek merci, ulu, şanlı, dosdoğru, âdil ve güvenilir, kendisinden başka üstün varlık tasavvur edilemeyen.

اَلصَّمَدُ

ES-SAMED: “Bir şeye yönelmek, azmetmek, birine güvenmek, adâletle hükmetmek, mutedil ve doğru olmak anlamındaki “s-m-d” kökünden gelen “samed”; bir toplumun önde geleni, en şerefli ve şânı en yüce olanı, iş ve ihtiyaç konusunda kendisine başvurulan, üstünde kimse bulunmayan ulu kişi, seyyid; eksiği, boşluğu ve ihtiyacı olmayan, kendisine nüfuz edilemeyen ve içi dolu şey demektir.”(Müfredât, Rağıb el-İsfehânî, s.286 / Esma-i Hüsna, Doç. Dr. İsmail KRAGÖZ, s.113)

“Araplar sert toprağa samd, toprakta yerleşmiş olan sert ve büyük kayaya da sumde derler. İnsanların ihtiyaçlarında yönelmeleri gereken şey veya kişi sameddir.”(Esmâ-i Hüsnâ, Ramazan SÖNMEZ, s.389)

Es-Samed; Her şeyden müstağni,

Es-Samed; Hiç eksiği, kusuru ve ihtiyacı olmayan,

Es-Samed; Her şeyin kendisine muhtaç olduğu,

Es-Samed; İhtiyaç ve istekleri sebebiyle her varlığın kendisine yöneldiği,

Es-Samed; İhtiyaçları giderecek tek merci,

Es-Samed; Ulu, şanlı, dosdoğru, âdil ve güvenilir,

Es-Samed; Kendisinden başka üstün varlık tasavvur edilemeyen.

İbn Abbâs (ra)’ya göre es-Samed: “Reislik ve efendiliği mükemmel olan, üstünlük ve asaleti eksiksiz olan, büyüklük ve ululukta yüksek olan, yumuşaklıkta üstün niteliğe sahip olan, hiç kimseye muhtaç olmayan, istiğnada mükemmel olan, üstün güç ve kuvvet sahibi olan, ilimde kemâle eren, hüküm ve kararları tartışmasız uygulanandır. O, bütün üstünlük ve yücelik sıfatlarına hâiz olandır. Bütün bu sıfatlar, Allah’tan başka hiçbir varlıkta bulunmaz. Hiç kimse O’na denk değildir. O’na benzeyen hiçbir şey yoktur. Bu yüzden Samed, Allah’tır. Tek ve üstün güç sahibi olan Allah, ne yücedir.” (Esma-ül Hüsna, Heyet, s.225)

Hattâbî (ra) der ki: “Samed, önemli işlerde başvurulan, felâket ve ihtiyaç anlarında kendisine müracaat edilen demektir.” (El-Esmâ ve’s-Sıfat, Beyhakî, s.59 / Esma-ül Hüsna, Heyet, s.225)

Es-Samed; Doğurmayan, doğrulmayan ve hiçbir dengi bulunmayandır. Zira doğan her şey mutlaka bir gün ölecek ve her ölen de mutlaka arkasında vârisler bırakacaktır. Allah ise asla ölmez ve arkasında vâris bırakmaz. “Ve hiçbir şey O’nun dengi değildir.” (İhlâs, 112/4) Allah’ın ne bir benzeri ne bir dengi vardır. O’na benzeyen hiçbir şey yoktur.

Buna göre Samed, kendisinden hiçbir şey çıkmayan, yemeyen ve içmeyen, bütün varlıklar yok olduktan sonra da varlığı devam eden, hiç kimseye ihtiyacı olmayan, ama herkesin kendisine muhtaç olduğu, istekler için kendisine yönelip başvurulan, felâket ve sıkıntı zamanlarında yardımı talep edilendir.

“O, hiçbir eksiği bulunmayan mükemmel varlıktır. Cömertlik, yumuşaklık, üstünlük, yücelik ve güçlülük gibi bütün reislik ve efendilik sıfatları Samed sıfatından kaynaklanmaktadır.”( El-Esnâ fî Şerhi Esmâi’l-llâhi’l-Husnâ, Kurtubî, c.1, s.177-186 / Şerhu Esmâillâhi’l-Husnâ, Fahreddin er-Râzî, s.303-305 / El-Esmâ ve’s-Sıfat, Beyhakî, s.59 / Esma-ül Hüsna, Heyet, s.226)

Merhum Elmalılı Muhammed Hamdi, es-Samed’i Allah’ın subûtî ve selbî sıfatlarından saymaktadır. (Bkz. Hak Dini Kur’ân Dili, Elmalılı Muhammed Hamdi YAZIR, c.9, s.6305-6306)

“Samed’i Allah’ın selbî sıfatlarından sayarsak; Yemeyen, içmeyen, kendisine afet ârız olmayan, kendisinde hiçbir kusur ve ayıp bulunmayan, yaratılmışlardan hiçbirinin sıfatıyla sıfatlanmayan, bâkî ve daimi olandır.” (Allah’ın Güzel İsimleri Esmâü’l-Hüsnâ, Prof. Dr. Ramazan ALTINTAŞ, s.307)

“Samed’i Allah’ın subûtî sıfatlarından sayarsak; Herkesin ihtiyaçlarının giderilmesinde, ellerini kaldırıp gönlünden geçirdiklerini diline dökerek yalvardığı, talepte bulunduğu Yüce Varlık, kemâl sıfatlarla muttasıf olan Allah’tır; O’ndan başka maksûd, mâbûd ve matlûb yoktur; O, şerefinde mükemmel olan eş-Şerîf, azametinde mükemmel olan el-Azîm, hilminde mükemmel olan el-Halîm, nihayetsiz zenginliğinde mükemmel olan el-Ganî, ilminde nihayetsiz el-Alîm, hikmetinde zirve olan el-Hakîm’dir; bütün şeref ve azamet çeşitlerinin en mükemmeli, sadece ve sadece kendisine özgü olan yegâne varlık, Allah Celle Celâlühü’dür.” (Allah’ın Güzel İsimleri Esmâü’l-Hüsnâ, Prof. Dr. Ramazan ALTINTAŞ, s.308)