Fıkıh Köşesi
Ehliyet ve liyakat sahibi olmadığı halde birilerinin iltimasıyla iÅŸe yerleÅŸenler sanal yollarla önüne geçtikleri insanların “kul hakkı”na girmiÅŸlerdir ve bu dünyada haksızlıkları yanlarına kalmış bile olsa ahiret yurdunda bundan kaçamayacaklardır. Haksızlık yaptıkları bu kiÅŸilerden helallik almanın yollarını aramalıdırlar.
Kuralın deÄŸil kiÅŸilerin iradesinin geçerli olduÄŸu yerlerde adalet erdemi zedelenebilir. Sübjektif yargılar devreye girebilir. Ä°lkeler ve kurallar hem ÅŸeffaflığı beraberinde getirir, hem de insanlara nasıl hareket edeceklerinin yolunu çizerek ihtilafları önler. Dolayısıyla bir iÅŸe talip olanın ya da bir yerde iÅŸi olanın “bana kim yardımcı olur yerine ne yapmam lazım” sorusunu sorması adaletin gereÄŸidir.
Ä°ÅŸe eleman alımında referans denildiÄŸinde o ÅŸahsı tanıyan birisinin onu iÅŸverene tezkiye ederek güvenini belirtmesi anlaşır. Bu baÄŸlamda söz konusu iÅŸe liyakat ve ehliyet ile iÅŸ ahlakı konusundaki bilgiler önem arz eder. Referansta bulunanın bu hususlarda dürüst olması ve sübjektif yargılarda bulunmaması gerekir. Bu hem iÅŸe girmek isteyene hem de iÅŸverene bir katkıdır ve olumludur. Birden fazla kiÅŸi için referansı istendiÄŸinde aradaki mukayeseyi adalet ölçüleri içinde yaparak kul hakkına girmemelidir. Bu durumda iÅŸveren aldığı bilgileri bir sır olarak saklamalı ve referans olan kiÅŸi ile muhataplarının arasının açılmamasına özen göstermelidir.
Referans ile iltimas / torpil birbirinden farklıdır. Ä°ltimas, layık olmayan birisine haksız bir ÅŸekilde hak tanımaktır. Bu hiç hak etmeyen kiÅŸiye hak tanımak ÅŸeklinde olabileceÄŸi gibi, arka çıkarak, öncelik vererek, ayrıcalık göstererek diÄŸerlerinin hakkını çiÄŸnemek ÅŸeklinde de olabilir. Ä°ltimas kamu kurumları için geçerli bir kavramdır. Kamuda hiç kimse kanunun verdiÄŸi dışında kendisine ait bir ayrıcalığa sahip deÄŸildir. Devlet tüm vatandaÅŸların ortak kurumudur ve orada herkes, kanunla belirlenmiÅŸ belli bir hakka sahiptir.Burada halk irfanındaki ifadesiyle “devlet kesesinden aÄŸalık yapmak” ya da “yörük sürüsünden kurban kesmek” dini olarak günah, ahlaki olarak ayıp ve hukuki olarak da gayr-ı meÅŸrudur.
Özel iÅŸ yerlerinde ise herhangi bir iÅŸ ya da eleman alımı ile ilgili iÅŸveren daha önce belli ilkeler belirlemiÅŸ ya da kurallar koyarak kendisini baÄŸlamış ise ona riayet ederek kendisi ile çeliÅŸkiye düÅŸmemesi gerekir. Burada kendi koyduÄŸu kuralları çiÄŸnemesi en azından ahlaki bir sorundur ve güveni zedeleyici bir durumdur. Burada iÅŸvereni etkileyerek hak eden birisinin önüne iltimas yoluyla birini geçirmek de tasvip edilemez.
Yazının Devamı İçin Abone Olmalısınız
