O halde iyi insanı iyi yapan ölçüt, ondan sadece iyi eylemlerin sadır olması ve kişinin hiç bir kötü fiil işlememesi değildir. İyi insanı iyi insan yapan şey, onun kötü fiile karşı sergilediği tutumdur; kötü fiilde ısrar edene karşı tavrıdır. Dahası, kötülükle mücadeledeki direnci, kararlılığı ve cesaretidir. Kişiyi “iyi insan” yapacak olan bu tutum ve tavır sadece kendisine yapılan kötülüklerle de ilgili olmasa gerektir.

İyi insan, kötülüğe karşı “edilgen” değil, “etken” bir tavır alan kişidir. Başkasının uğradığı haksızlığa sesini çıkaramayan, gözlerini kapatan ve bunu da sırf kendisini zulmedicinin şerrinden uzak tutmak için yapan kişinin “ben iyi bir insanım” farkındalığı sadece içi boş bir bilinç halidir.

Ne vakit kendimize iyi bir insan olup olmadığımızı sorduk? Belki de hiç. Çünkü zaten iyi insan - kötü insan ayrımının sadece hikâyelerde, romanlarda, filmlerde kurgusal karakterler için geçerli olduğunu düşünürüz. Bu ayrım, söz konusu kendimiz olunca ortada merak duymayı gerektirecek bir durum yoktur. Biz zaten tabii olarak iyiyizdir. Bunun sorgulanması bile tuhaftır.

kendi vicdanımızda “iyi bir insan” olduğumuzu düşünürüz. Bazen hatalar yaparız, ama yine de “hata yapan iyi bir insanızdır.” Bazen hatalarımız başkalarına zarar verir; onlara acı çektirir. Ama biz hala “bilmeden hatalarıyla başkalarını üzen insanızdır.” Bazen bilerek ve isteyerek başkalarına acı çektiririz. Fakat o vakit bile hala “hak edene hak ettiği muameleyi yapan bir insanızdır.” Ve bazen hak edene hak ettiği muameleyi tekrar tekrar yaparız. Bundan üzüntü duyduğumuz, hatta pişman olduğumuz da olur. Ama biz yine de henüz hala kötü bir insan değilizdir. Olsa olsa muhatabımız bizi buna itmiştir; o suçludur. Muhatabımız suçlu değilse bile koşullar bizi buna zorlamıştır. Suçlu koşullardır, amirlerimizdir, toplumdur, sistemdir, hayatın böyle gelmiş, öyle giden düzenidir. Ve biz hiçbir zaman kötü bir insan değilizdir, olmamışızdır.