Yaratmayı ilkin başlatan ve onu sürdüren, bütün nesne ve olaylarıyla birlikte tabiatı meydana getiren varlığın kendisi elbette yaratılmış olamaz. Allah’ın varlığı, zatının gereği olup (vâcibü’l-vücûd) başkalarını icat eden bir evvel olduğunu vurgular.

Allah’ın Evvel olduğunu bilmek, sadece sebeplere bakmaktan, bunlar üzerinde durup düşünmekten veya sebep-sonuç ilişkisine bağlı kalmaktan kurtulmamızı ve daha geniş düşünmemizi sağlar. O’nun salt lütuf ve ihsanına ve merhametine bakmamıza yardım eder. Hiçbir varlığın herhangi bir katkısı olmadan O’nun bize sayısız nimetler verdiğini düşünmemizi sağlar.

اَلْأَوَّلُ

EL-EVVEL: İlk, önce anlamlarına gelmektedir.

El-Evvel; Varoluş açısından ilk olan,

El-Evvel; O’ndan öncesi olmayan,

El-Evvel; Varlığının başlangıcı olmayan,

El-Evvel; Her şeyin başlangıcı kendisine dayanan.

Ragıb el-İsfehânî (ra) el-Evvel esmâsı hakkında der ki: “O Allah, bir başkasına muhtaç değildir; O kendi kendine yeterdir, her şey O’na muhtaçtır.” (Müfredât, Ragıb el-İsfehânî, s.39)

İbn Kayyım el-Cevziyye (ra) de der ki: “Yüce Allah’ın Evvel oluşu, kendisinin dışındaki her şeyin evveliyatından önce olmasıdır. Demek ki Allah’ın Evvel oluşu, O’nun her şeyden önce var olduğunu ifade etmektedir.” (Tarîku’l-Hicreteyn, İbn Kayyım el-Cevziyye, s.47)

Allah’ın Evvel oluşu, her türlü zaman ve mekân kayıtlarının dışındadır. O’nun evveli, şimdisidir.

“Allah evveldir, O’ndan evvel hiçbir şey yoktur.” (Allah’ın Sıfatları, Metin YURDAGÜR, s.112) “Allah her şeyden önce mevcuttur. O, her şeyin hâlıkıdır.” (Buhari, “Tevhid”, 175)

“Allah, zamandan önce zamandan münezzeh olarak vardı, beraberinde hiçbir şey yoktu. Yüce Allah mekândan önce vardı, mekânı, varlığını kullarına göstermek için var kıldı. Çünkü varlık, her şeyi sapasağlam yaratan Allah’ın müstesna sanatıdır. Kendi muhteşem sanatını izhar etmek için dünyayı, İlâhî Zât’ını göstermek için insanı yaratmıştır.

Varlığı ilk yaratan O olduğu gibi, sonra yaratmaya devam eden de O’dur; ikinci defa yaratacak olan da O’dur. Kâinat, ilk defa, O’nun “Kün’, ‘Ol” emriyle var oldu. Yine O’nun ilk defa yarattığı gibi, son defa da yok olmasında ilk söz O’na ait olacaktır.

Yaratıkların bir başlangıcı vardır. O ise başlangıçsız bir Evvel’dir. O’nun el-Evvel oluşu biriciktir, başlangıcı olmayan Bir’dir.

Biz nasıl ki, ilk defa O’ndan gelmişsek, yine O ilk olana döneceğiz.