kamer/ay, gece ayetidir. gece de başlı başına bir ayettir. yüce rabbimiz, ayetlerinde hem kamere hem geceye hem de sabah vaktine yemin etmiştir. işte karanlık gecenin ortasında ayın doğuşu gibi, cahiliyye karanlığının ortasında size vahyi okuyan peygamber gelmiş ve artık gece karanlıkları son bulmuş, gündüz aydınlığı her yeri aydınlatmıştır. artık siz de bu aydınlığı görün ve onun ışığında yolunuza devam edin.

yine bu ayetler, varlıkların sonlu/fanî olduğunu haykırırlar. onların her batışı aslında bir fânilik terennümüdür. her varlığın doğuşunun olduğu gibi batışının da olacağını göstererek mebde’ ve meâda/doğuş-ölüm-dirilişe işaret ederler. yine onların birbirinin peşinden gelişi, eşyanın zıddıyla kâim olduğunu, zıtlarıyla birbirlerinin kıymetinin bilinebileceğini söyler.

كَلَّا وَالْقَمَرِ وَاللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَوَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَإِنَّهَا لَإِحْدَى الْكُبَرِ

نَذِيرًا لِلْبَشَرِ لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَتَقَدَّمَ أَوْ يَتَأَخَّرَكُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ

“Hayır, hayır hiç de öyle değil! Aya…Dönüp gelen geceye…Ağarmakta olan sabaha and olsun ki, içinizden öne geçmek veya geri kalmak isteyen kimseye, insanoğlunu uyarıcı olarak anlatılan cehennem büyük olaylardan biridir. Herkes kazancına bağlı bir rehindir.” (Müddessir, 74/32-38)

“Hayır hayır, hiç de sandığınız gibi değil.” Ahiret gerçeğin ta kendisidir. Ahirette yalnızca Yüce Allah’ın dediği olacaktır. Hiç kimseye ne malı ne evlad ü iyali bir fayda sağlamayacaktır. Kötüler için cehennem kaçınılmaz olacaktır. Onu ve azabını savmaya hiç kimsenin gücü yetmeyecektir.

Kamer/ay, gece ayetidir. Gece de başlı başına bir ayettir. Yüce Rabbimiz, ayetlerinde hem Kamere hem geceye hem de sabah vaktine yemin etmiştir. İşte karanlık gecenin ortasında ayın doğuşu gibi, cahiliyye karanlığının ortasında size vahyi okuyan Peygamber gelmiş ve artık gece karanlıkları son bulmuş, gündüz aydınlığı her yeri aydınlatmıştır. Artık siz de bu aydınlığı görün ve onun ışığında yolunuza devam edin.

Güneş, ay, yıldızlar gök ayetinin birbirini tamamlayan, birbirini açıklayan parçalarıdır. Gökyüzü, görebildiğimiz ve göremediğimiz, bilebildiğimiz ve bilemediğimiz bütün yönleriyle büyük bir ayetler mecmuasıdır. Bu mecmuanın içerisindeki tüm her şey O’nun varlığının ve erişilmez kudretinin göstergelerindendir.

Sayılan tüm bu ayetlerdeki kudreti fark edebilmek için her şeyden önce onları görmeli, varlıklarını fark etmeli, onların doğuş-akış-batış ve benzeri tüm hareketlerini izlemeli, onlar üzerinde derinlemesine düşünmelidir. Gökyüzündeki ayı ve hareketlerini, aydınlığın ardından süzülüp gelen geceyi, gün ve gecelerin düzenli bir şekilde birbirini izleyişini ve dakika dakika uzayıp kısalışlarını… tüm bunları, bunları planlayan gücü fark etmeliyiz.

Mademki bu cisimler günlük olarak doğup batıyor ve bunu bıkmadan usanmadan tekrar ediyorlar. Bizler de onları günlük olarak fark etmeliyiz, tekrar tekrar üzerinde durup düşünmeliyiz. Ayette istendiği gibi: “Gökleri yedi kat üzerine yaratan O'dur. Rahman'ın bu yaratmasında bir düzensizlik bulamazsın. Gözünü bir çevir bak, bir çatlak görebilir misin? Bir aksaklık bulmak için gözünü tekrar tekrar çevir bak; ama göz umduğunu bulamayıp bitkin ve yorgun düşer.” (Mülk, 67/3-4)

Gece ayeti ay, gündüz ayeti güneş, insanlık için gece-gündüz, aylar, yıllar ve mevsimlerin gerçekleşmesine vesile olan vakit göstergeleridir.

“Sana büyüyüp küçülen ayları sorarlar. De ki: Onlar, insanların ve hac vakitlerinin ölçüsüdür.” (Bakara, 2/189)

“Gece ve gündüzü varlığımıza birer delil kıldık. Bir delil olan geceyi kaldırıp yine bir delil olan gündüzü Rabbinizin bol nimetini aramanız, yılların sayısını ve hesabını bilmeniz için aydınlık kıldık. Her şeyi uzun uzadıya açıkladık.” (İsrâ, 17/12)

“Güneşi ışıklı ve ayı nurlu yapan; yılların sayısını ve hesabı bilmeniz için, aya konak yerleri düzenleyen O'dur. Allah bunları ancak gerçeğe göre/hakkın tanıkları olsun diye/mükemmel olarak yaratmıştır; bilen millete ayetleri uzun uzadıya açıklıyor.” (Yunus, 10/5)