Melekler, Rabbe asla isyan etmeyen, O’nun emirlerini harfiyen yerine getiren günahsız tertemiz varlıklardır. Mümin de onlar gibi olmaya gayret eder. O da yeri gelince sert olmayı, yeri gelince nazik olmayı bilmeli. Vazifelerini yerine getirmede uyumlu insan olmalı. Hayırlarda birbiriyle yarışmalı, öne geçen öncülerden olmaya çalışmalı, emredildiği işi geciktirmeden, ihmal etmeden zamanında yapmalı, ama her işini planlı ve programlı yapmalıdır.

Şu dünya hayatında var olan ve varlığını sürdüren hiçbir şey boşuna ve anlamsız yaratılmamıştır. Her varlığın yaratılış gayesi vardır. Melekler, Yüce Allah’ın emirlerini yerine getirmek üzere yaratılmış olup kendilerine verilen görevleri hakkıyla yerine getirirler. İnsan ve cinler de Yüce Rabbi tanımak ve O’na gereği gibi kulluk yapmak üzere yaratılmışlar ve bu konuda sınava tabi tutulmuşlardır. O halde insana da düşen yaratılış gayesine uygun hareket etmesidir.

وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا

“Canları boğarcasına şiddetle çekip alanlara and olsun… Canları kolaylıkla alanlara and olsun…Yüzüp yüzüp gidenlere and olsun…Yarıştıkça yarışanlara and olsun… İşleri yönetenlere and olsun!” (Nâziât, 79/1-5)

Ayette beş kavramla, beş şeyin sıfatıyla yemin edilmiş, ancak bunların kimler olduğu açıklanmamıştır. Kendisiyle yemin edilen varlıkların sert ve nazik bir şekilde çekip alışları zikredildi, ancak kimlerin neyi aldıkları belirtilmedi. Onların süzülüp gidenler, yarışanlar ve işlerini düzenli yapanlar olduğu söylendi; ancak kimlerin neyi yaptıkları belirtilmedi. Böylece mananın daha geniş ve daha kapsamlı bir şekilde herkesi içine alması hedeflendi. Hem de okuyucunun meraklanıp konuyu araştırması istendi. Nitekim müfessirler bu konuda farklı açıklamalar yaptılar. Bu konuda serdedilen görüşleri üç başlıkta toplamak mümkündür: Melekler, savaşçılar ve yıldızlar.

Büyük Müfessir Râzî bu açıklamalarla ilgili olarak şu değerlendirmeleri yapar: “Müfessirlerden nakledilen bu izahlar, Hz. Peygamber (sav)'den hadis olarak nakledilmemişlerdir ki, buna ilavede bulunulması mümkün olmasın!.. Müfessirler zikredilen lafızların manasından yola çıkarak bu izahları yapmışlardır… Ancak ne var ki, burada mutlaka şu inceliğin bulunduğunu unutmamak gerekir. İlgili lafız, yapılan bu izahların tümüne muhtemelse, şimdi biz, verilen bu manalar arasında müşterek bir mana bulursak, ilgili lafzı o müşterek manaya hamlederiz. Bu durumda da verilen tüm manalar, bunun muhtevasında toplanmış olur. Ama bu manalar arasında müşterek bir mana olmaz ve bulunmazsa, lafzı bunların tümüne hamletmek imkânsız olur. Çünkü müşterek bir lafzın, İki manayı birden ifade için kullanılması caiz değildir. Bu durumda biz, Allah'ın kastı, işte şudur, diyerek kestirip atmayız. Tam aksine, kastedilenin bu olması muhtemeldir, deriz…”

Şimdi bu üç şey üzerinden ayetleri okuyacak olursak şöyle bir sonuçla karşılaşırız:

Melekler: Kâfirlerin canlarını boğarcasına sert bir şekilde söküp çıkaran meleklere and olsun. Müminlerin ruhlarını nazikçe alan meleklere and olsun. Emri yerine getirmek için süzülüp gelen ve süzülüp giden meleklere and olsun. İlahî emirleri yerine getirmek için birbirleriyle yarışan meleklere and olsun. İşlerini planlı ve programlı bir şekilde yerine getiren meleklere and olsun!