El-Bâıs ism-i şerifi Kur’an-ı Kerim’de isim olarak değil, “be’ase - yeb’asü” fiîli sıfat olarak geçmektedir. Bu fiîl, toplumlara peygamber ve suçlulara azap gönderme, mecazi anlamda iman etmeyenlere hidayet etme, hakiki anlamda kıyamet kopunca ölüleri diriltme ve ümmetlere şâhit gönderme bağlamında geçmektedir.

Müslümanlar olarak bizler, Allah’ın hesaba çekmek için dirilteceği o büyük günü hiçbir zaman hatırımızdan çıkarmamalıyız. Dünyayı o diriliş gününe bir basamak olarak görmeliyiz. Dünya hayatının ebedî olmadığını dilimizle değil, kalbimizle, ona verdiğimiz değerle göstermeliyiz.

اَلْباَعِث

EL-BÂIS: Ba’s kelimesinden türemiş olan el-Bâıs ismi; harekete geçirmek, teşvik etmek, bir tarafa yöneltip göndermek, bir işle görevlendirmek, salıvermek, getirmek, uykudan uyandırmak, uyanık olmak ve diriltmek anlamlarına gelen “b-a-s” kökünde türeyen “bâıs” gönderen, dirilten demektir.

El-Bâıs ism-i şerifi Kur’an-ı Kerim’de isim olarak değil, “be’ase - yeb’asü” fiîli sıfat olarak geçmektedir.

Bu fiîl, toplumlara peygamber ve suçlulara azap gönderme, mecazi anlamda iman etmeyenlere hidayet etme, hakiki anlamda kıyamet kopunca ölüleri diriltme ve ümmetlere şâhit gönderme bağlamında geçmektedir:

a) El-Bâıs; İnsanları bilgilendirmek, uyarmak ve müjdelemek için peygamberler gönderendir. Allah-u Teâlâ buyuruyor ki:

هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ

Meali: “O, ümmîlere, içlerinden, kendilerine ayetlerini okuyan, onları temizleyen, onlara kitabı ve hikmeti öğreten bir peygamber gönderendir. Hâlbuki onlar, bundan önce apaçık bir sapıklık içinde idiler.” (Cumâ, 62/2)

b) El-Bâıs; Vahyi inkâr eden ve Peygamberlere düşmanlık eden suçlulara azap gönderendir. Allah-ü Teâlâ buyuruyor ki:

قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلٰى اَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَاباً مِنْ فَوْقِكُمْ اَوْ مِنْ تَحْتِ اَرْجُلِكُمْ اَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعاً وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ اُنْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْاٰيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ

Meali: “De ki: “Allah size üstünüzden veya ayaklarınızın altından bir azap göndermeye ya da sizi muhalif gruplara ayırıp birbirinize güçlerinizin acısını tattırmaya kâdirdir. Bak, anlasınlar diye ayetlerimizi nasıl açıklıyoruz!” (En’am, 6/65)

c) El-Bâıs; Kalben ölülere/iman etmeyenlere hidayet verendir. Allah-u Teâlâ buyuruyor ki:

اِنَّمَا يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ وَالْمَوْتٰى يَبْعَثُهُمُ اللّٰهُ ثُمَّ اِلَيْهِ يُرْجَعُونَ

Meali: “Ancak (samimiyetle) dinleyenler daveti kabul eder. (Kalben) ölülere gelince, Allah onları diriltecek/hidayet nasip edecek, sonra da O’na döndürülecekler.” (En’am, 6/36)

İmam Gazâlî (ra) el-Bâıs hakkında der ki: “Cehalet en büyük ölümdür. İlim ise en şerefli hayattır. Şanı yüce olan Allah, ilmi de cehli de Kur’an’da zikretmiş ve ilme hayat, cehle de memat/ölüm ismini vermiştir. Kim ki, birisini cehalet çukurundan kurtarıp ilim yüceliğine yükseltirse, işte onu yeni bir dirilişle diriltmiş, ona güzel bir hayat bahşetmiştir. Bu itibarla, eğer halka ilim öğretip onları Allah yoluna çağırmakta kulun bir rolü olursa, bu da bir nevi bir ihya/dirilme demektir. Bu, peygamberlerle onların vârisi olan âlimlerin derecesidir.” (Esmâü’l-Hüsnâ, İmam Gazâlî, s.262)

d) El-Bâıs; Kıyamet kopunca ölüleri dirilten, kabirlerinden kaldırıp mahşer yerine sevk eden demektir. Allah-u Teâlâ buyuruyor ki:

لَمَيِّتُونَ ﴿﴾ ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ

Meali: “…Öleceksiniz. Sonra kıyamet günü kesinlikle diriltileceksiniz.” (Mü’minûn, 23/15-16)

وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ

Meali: “Kıyamet vakti muhakkak gelecektir; bunda şüphe yoktur. Ve Allah kabirlerdeki kimseleri diriltip, kaldıracaktır.” (Hacc, 22/7)