اَلْباَرِئُ

EL-BÂRİ’; Herhangi bir modele bağlı kalmadan yarattığını, değişik biçim ve surette ayıp, kusur ve noksanlardan beri olarak yaratan. Yaratmada eşsiz, benzersiz olan. Varlıkları yokluktan varlığa çıkaran. Mahlûkatın bütün türlerini ayrı ayrı yaratan.

Madem vazifemiz Allah’ı tanımak ve mahlûkatta tecelli eden isim ve sıfatlarını okumaktır ve bu vazife bizim yaratılışımızın en büyük gayesidir. O halde bizler, hem kendimize hem de her bir mahlûka baktığımızda aza ve cihazlarımızın birbiriyle uyumlu bir şekilde yaratıldığını görerek, Allah’a hamd etmeli ve O’nu Bâri’ ismi ile tespih etmeliyiz.

EL-BÂRİ’: Yaratmak, iyi niyetli olmak, borç, hastalık, kusur ve ayıp vs.den kurtulmak, yontmak, tesviye etmek, kesmek, beraet/uzaklaşmak ve uzak olmak/beri olmak anlamlarındaki ber, bür veya bürü’ mastarlarından türemiştir.

El-Bâri’; Herhangi bir modele bağlı kalmadan yarattığını, değişik biçim ve surette ayıp, kusur ve noksanlardan beri olarak yaratan. Yaratmada eşsiz, benzersiz olan.

El-Bâri’; Varlıkları yokluktan varlığa çıkaran. Mahlûkatın bütün türlerini ayrı ayrı yaratan.

El-Bâri’; Zan ve şüphelerden, acıdan, elemden, tasadan, kederden, üzüntü ve elemden, haset etmekten, hile ve tuzaktan, her türlü şerden, fenalıktan kurtaran.

El-Bâri’; Ne yaratacağını veya ne yapacağını önceden kararlaştırıp takdir eden, sonra uygulamaya koyandır. “Yeryüzünde ve kendi nefislerinizde uğradığınız hiçbir musibet yoktur ki, Biz onu yaratmadan (nebra) önce, bir kitapta (Levh-i Mahfuz’da) yazılmış olmasın. Şüphesiz bu, Allah’a göre kolaydır.” (Hadî, 57/22)

Bâri’ kelimesinin beriy kökünden türediği söylenirse, yaratılmışları sağlıklı ve dengeli bir hâle koyandır. “O Rabb ki, seni yaratıp (müstesna biçimde) düzenlemiş ve (her uzvu yerli yerince koyup) dengede tutmuştur.” (İnfitar, 82/7)

İbn Manzur (ra) bâri isminin, Kur’an’da daha çok canlıların yaratılmalarını ifade etmede kullanıldığını söyler. Canlıların dışında kalan gökler ve yerin yaratılmasını ifadede ber değil, alk lafzı kullanılır. (Bkz.Lisânü’l-Arab, İbn Manzur, (br.maddesi.))

El-Bâri’ ism-i şerifi’ni üç farklı anlamda ele alabiliriz. Bunlar:

a) Bir kalıptan döker gibi düzgün, tertipli ve güzel bir şekilde yaratan.

Toprağa bir gül tohumunu attığımızda, o toprağın “gülü yaratmak” fiiline sahip olabilmesi için, gülün plan ve programını yapabilmesi, güle lazım olan maddeleri âlemden toplayabilmesi, hassas bir teraziyle ona lazım olan kadarını ayırabilmesi ve bu maddeleri maddi bir kalıba dökebilmesi gerekir. Bir gül, ancak bunlar yapıldıktan sonra var olabilir.