Fıkıh Köşesi
Günümüzde menkul veya gayrimenkul malların kiralanmasının büyük bir sektör hâline gelmesi, konunun suistimale açık olması ve güven duygusunun zedelenmesi gibi sebeplerden dolayı Mâlikî mezhebinin görüşü istikametinde mal sahibinin depozit alması caiz görülmüştür.
Kişilerin, ihtiyaçlarını karşılamak için faizsiz olarak kısa vadeli borç (karz) alıp bunu düzenli vadelerde ödemek üzere "yardımlaşma sandığı" kurmaları caizdir. Bu sandığa üye olanların, ihtiyaç hâlinde biriken primlerinin birkaç katına kadar borç (karz) almaları ve bunu belirlenen vade içerisinde geri ödemelerinde sakınca yoktur.
1- Domates, patlıcan, incir gibi bir kısmı oluşmuş diğer bir kısmı ise peyderpey oluşacak olan zirai ürünlerin tarlada toptan satışı caiz midir?
Bir kısmı oluşmuş diğer kısımları ise peyderpey oluşacak olan domates, patlıcan, incir gibi zirai ürünlerin tarlada toptan satışı, bazı fakihler tarafından örf ve teâmül sebebiyle mevcut olmayanı mevcut olana tabi kılınarak caiz görülmüş, Mecelle'de de bu görüş esas alınmıştır. (Bkz.Mecelle, md. 207; bkz. Mevsılî, el-İhtiyâr, 2/7; İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, 4/555; İbn Rüşd, Bidâyetü'l-müctehid, 3/175)
2- Anason, haşhaş, kenevir vb. bitkileri yetiştirmenin veya ticaretini yapmanın dinî hükmü nedir?
Anason, haşhaş, kenevir vb. bitkilerin uyuşturucu imalat etmek amacıyla yetiştirilmesi ve satılması caiz değildir. (Bkz. İbn Nüceym, el-Bahr, V, 277; el-Büceyrimî, Tuhfetü'l-Habîb, I, 103; İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, VI, 454; Zuhaylî, el-Fıkhu'l-İslâmî, VII, 5517-5519) Fakat bu tür bitkilerin ilaç imalatı vb. mubah alanlarda kullanılmak üzere yetiştirilip satılmalarında sakınca yoktur. Söz konusu bitkilerin yetiştirilmesinde devlet tarafından getirilen sınırlayıcı düzenlemelere de riayet etmek gerekir.
3- İcra yolu ile satışa sunulan malların satın alınması caiz midir?
Alacaklının hakkının korunması açısından borçlunun mallarının satılması gerekebilir. Peygamberimiz?(sav), borcunu ödeyemeyen Muaz b. Cebel'in malını borcu karşılığında satmıştır. (Bkz.Beyhakî, es-Sünenü'l-kübrâ, 6/80 [11260]; Dârekutnî, es-Sünen, 5/413 [4551]) Halife Hz. Ömer de hac yolunda ticaret yaparken iflas eden bir kimsenin kalan mallarının, alacaklıları arasında taksim edilmesine hükmetmiştir. (Bkz.Muvatta', Vasıyyet, 8 )
Piyasa değerinde veya ona yakın bir fiyatla satılan hacizli malları satın almakta bir sakınca yoktur. Ancak haczedilen mal, değerinin çok altında satılır ise; Hanefîlerden İbn Âbidîn akdin fasit olacağını (Bkz.İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, 5/59), Şâfiî âlimlerden Nevevî ise geçerli olmakla birlikte bu malın satın alınmasının mekruh olacağını söylemişlerdir. (Bkz.Nevevî, Ravdatü't-tâlibîn, 3/420) Zira icradaki malların değerinin çok altında satılması, borçlunun mağduriyetinden yararlanmak anlamına gelir. Bu sebeple hacizli malı satın almak isteyen kimsenin fiyatlandırmayı mümkün mertebe borçlunun mağduriyetini azaltacak şekilde gerçekleştirmesi hakkaniyete uygun olur.
4- Ticari amaçla domuz yetiştirip satmak caiz midir?
Dinimiz, insanı maddî ve manevî zararlardan korumak için birtakım kurallar koymuş; bu amaçla necis, kötü ve zararlı olan şeyleri yasaklamış; temiz, güzel ve faydalı olanları da helal kılmıştır. (Bkz.Bakara, 2/168, 173; A?râf, 7/157) Kur'an-ı Kerîm'de, "Allah, size ancak leş, kan, domuz eti ve Allah'tan başkası adına kesileni haram kıldı." (Bakara, 2/173; Mâide, 5/3; En?âm, 6/145; Nahl, 16/115) buyrularak domuzun necis olduğu ve etinin de haram kılındığı açıkça ifade edilmiştir. Her ne kadar bu ayet-i kerîmelerde, domuzun etinin haram kılındığından söz edilmiş ise de En?âm suresinin 145. ayetinde geçen "rics" kelimesi ile A?râf suresinin 157. âyetinde yer alan "(Allah) onlara pis ve murdar olan şeyleri haram kılar." (Araf, 7/157) ifadelerini birlikte değerlendiren İslâm âlimleri, domuzun sadece etinin değil bütün cüzlerinin necis olduğunu ifade etmişlerdir. (Bkz.Kâsânî, Bedâ?i, 5/142, 305)
Hz. Peygamber?(sav), içki, leş, put ve domuzun satımının Allah ve Rasûlü tarafından kesinlikle yasaklandığını bildirmiştir. (Bkz.Buhârî, "Büyû", 112 [2236]; Müslim, "Müsâkât", 71 [1581])
Konuyla ilgili bu ayet ve hadislere dayanan İslâm âlimleri; domuzun Müslümanlar açısından mütekavvim (dinin mal kabul edip haram kılmadığı) bir mal olmadığını, mal olmayan bir şeyin Müslümanın mülkü olamayacağı gibi akde de konu olamayacağını, bu sebeple satışının geçersiz, ticaretinin haram olduğunu söylemişlerdir. (Bkz.Kâsânî, Bedâ?i, 5/142, 305; Mevsılî, el-İhtiyâr, 2/23; İbn Abdilber, el-Kâfî, 2/675; İbn Rüşd, Bidâyetü'l-müctehid, 3/146) Buna göre domuzun yetiştirilmesi de satılması da haramdır. Dolayısıyla domuz üretimi veya ticaretinden elde edilen kazanç da haramdır.
5- Sucuk ve sosis gibi ürünlerin imalatında kullanılmak üzere domuz bağırsağının alım satımını yapmak caiz midir?
Domuzdan elde edilen her türlü ürünün yenilmesi, içilmesi, giyilmesi ve kullanılması haram olduğu gibi müslümanlara ve gayrimüslimlere satışı da caiz değildir. (Bkz.Kâsânî, Bedâi?, 5/142, 305; Mevsılî, el-İhtiyâr, 2/52; İbn Abdilber, el-Kâfî, 2/675; İbn Rüşd, Bidâyetü'l-müctehid, 3/146) Bunların satışından elde edilen kazanç da haramdır
Yazının Devamı İçin Abone Olmalısınız
