Fıkıh Köşesi
Bazı kaynaklarda abdest alırken her organın yıkanması sırasında ayrı ayrı okunacak dualara yer verilir. (Bkz.Nevevî, el-Ezkâr, 75-76) Fakat sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (sav), abdest alırken özel bir dua yapmamıştır. Dolayısıyla güzel anlamlar içeriyor olsa da abdest sırasında bu duaların okunması ÅŸart deÄŸildir. Bununla birlikte okumasında da bir sakınca yoktur.
Her ne sebeple olursa olsun namaz dışında aÄŸlamak ve buna baÄŸlı olarak gözden yaÅŸ akması abdesti bozmaz. Ancak namaz esnasında, dünyalık bir endiÅŸe ile ses çıkararak aÄŸlamak kiÅŸinin namazını bozar, abdestini bozmaz.
1- Hades (hükmî kirlilik) ve hadesten taharet ne demektir?
Dinî literatürde hades, abdestsizlik, cünüplük, hayız veya nifas haline verilen isimdir. Bu durum, kiÅŸinin bazı ibadetleri yapmasına engel teÅŸkil eder. (Bkz.Buhârî, “Vudû”, 2 [135]; Müslim, “Tahâret”, 2 [225]; Meydânî, el-Lübâb, 1/5)
Hades, büyük hades ve küçük hades olmak üzere ikiye ayrılır. Cünüplük, hayız ve nifas gibi hükmî kirlilikler büyük hades, abdestsiz olma hali ise küçük hadestir. (Bkz.Meydânî, el-Lübâb, 1/5)
Büyük hades gusül ile küçük hades ise abdest ile giderilir. Suyun bulunmaması veya bulunduÄŸu hâlde kullanma imkânının olmaması hâlinde hem büyük hem de küçük hades, teyemmüm ile giderilir. (Bkz.Kâsânî, Bedâî’, 1/44,45)
2- Abdest nedir ve nasıl alınır?
Abdest, bazı ibadetleri yapabilmek için dirseklerle beraber el ve kolların, yüzün ve aşık kemikleri ile beraber ayakların yıkanması ve başın mesh edilmesinden ibaret hususi bir temizliktir.
Abdestle ilgili olarak Kur’an-ı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı mesh edin ve aşık kemikleri ile beraber ayaklarınızı yıkayın… EÄŸer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin.” (Mâide, 5/6) buyrulur. Hz. Peygamber(sav), abdestin nasıl alınacağını Müslümanlara fiilî olarak gösterdiÄŸi gibi (Bkz.Ä°bnMâce, “Tahâret”, 47 [419]; MerÄŸinânî, el-Hidâye, 1/16) abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah katında kabul olunmayacağını da ifade etmiÅŸtir. (Bkz.Buhârî, “Vudû”, 2 [135]; Müslim, “Tahâret”, 2 [225]; Ä°bn Mâce, “Tahâret”, 47 [419])
Farzları, sünnetleri ve adabına riayet edilerek abdest ÅŸöyle alınır:
Niyet edilir ve besmele çekilir. Önce eller bileklere kadar ve parmak araları da hilallenerek/ovuÅŸturularak üç defa yıkanır. Abdest azalarında suyun temasına engel maddeler varsa imkân ölçüsünde temizlenir. Parmaktaki yüzük oynatılır. SaÄŸ el ile üç defa aÄŸza su verilerek ağız temizliÄŸi saÄŸlanır. Aynı ÅŸekilde üç defa burna su verilerek burun temizlenir. Ardından yüz üç kere yıkanır. Sonra dirsekle birlikte saÄŸ kol üç defa ve aynı ÅŸekilde sol kol üç defa yıkanır. SaÄŸ el ıslatılarak avuç ve parmakların içiyle başın dörtte biri veya tamamı bir defa mesh edilir. Eller tekrar ıslatılarak baÅŸparmakla kulağın dışı, ÅŸahadet parmağı veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin arkasıyla boyun mesh edilir. Önce saÄŸ, sonra sol ayak, parmak uçlarından baÅŸlanarak topuk ve aşık kemikleri de dâhil olmak üzere yıkanır. Suyun parmak aralarına ulaÅŸmasına özen gösterilir. (Bkz.Buhârî, “Vudû”, 22-24 [157-159]; Müslim, “Tahâret”, 3-6 [226-227]; Kâsânî, “Bedâî”, 1/23-25; Ä°bn Cüzey, el-Kavânîn, 19-21)
3- Abdest alırken niyet etmek farz mıdır?
Abdest alırken niyet etmek, Hanefî mezhebine göre sünnet, diÄŸer üç mezhebe göre farzdır. Hanefîler, abdest ayeti olarak bilinen ayette (Bkz.Mâide, 5/6) emredilen fiiller arasında niyetin bulunmayışını delil olarak alırlar. Öte yandan abdest gibi namazın ÅŸartlarından olan “necasetten taharet” ile “setr-i avret”te niyetin zorunlu olmayışı ve abdestin bazı ibadetlere bir vesile olup kendi başına müstakil bir ibadet sayılmayışı da Hanefîler'e göre abdestte niyetin farz olmadığını gösterir. (Bkz.Kâsânî, Bedâî’, 1/19-20; MerÄŸinânî, el-Hidâye, 1/16; Aliyyü’l-kârî, Fethu Bâbi’l-‘Ä°nâye, 1/55-56)
DiÄŸer mezhepler ise Cenab-ı Hakk’ın “Hâlbuki onlara, ancak dini Allah’a has kılarak, hakka yönelen kimseler olarak O’na kulluk etmeleri, namazı kılmaları ve zekâtı vermeleri emredilmiÅŸti.” (Beyyine, 98/5) ayeti ile Hz. Peygamber (sav)’in “Bütün ameller niyetlere baÄŸlıdır…” (Buhârî, “Bed’ü’l-vahy”, 1 [1]; Müslim, “Ä°mâre”, 155 [1907]) hadisinden hareketle her ibadette olduÄŸu gibi abdestte de niyet etmenin farz olduÄŸunu söylemiÅŸlerdir. (Bkz.Åžirbînî, MuÄŸnî’l-muhtâc, 1/167; Ä°bnRüÅŸd, Bidâyetü’l-müctehid, 1/15; Ä°bnKudâme, el-MuÄŸnî, 1/82)
Yazının Devamı İçin Abone Olmalısınız
