Bazı kaynaklarda abdest alırken her organın yıkanması sırasında ayrı ayrı okunacak dualara yer verilir. (Bkz.Nevevî, el-Ezkâr, 75-76) Fakat sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (sav), abdest alırken özel bir dua yapmamıştır. Dolayısıyla güzel anlamlar içeriyor olsa da abdest sırasında bu duaların okunması şart değildir. Bununla birlikte okumasında da bir sakınca yoktur.

Her ne sebeple olursa olsun namaz dışında ağlamak ve buna bağlı olarak gözden yaş akması abdesti bozmaz. Ancak namaz esnasında, dünyalık bir endişe ile ses çıkararak ağlamak kişinin namazını bozar, abdestini bozmaz.

1- Hades (hükmî kirlilik) ve hadesten taharet ne demektir?

Dinî literatürde hades, abdestsizlik, cünüplük, hayız veya nifas haline verilen isimdir. Bu durum, kişinin bazı ibadetleri yapmasına engel teşkil eder. (Bkz.Buhârî, “Vudû”, 2 [135]; Müslim, “Tahâret”, 2 [225]; Meydânî, el-Lübâb, 1/5)

Hades, büyük hades ve küçük hades olmak üzere ikiye ayrılır. Cünüplük, hayız ve nifas gibi hükmî kirlilikler büyük hades, abdestsiz olma hali ise küçük hadestir. (Bkz.Meydânî, el-Lübâb, 1/5)

Büyük hades gusül ile küçük hades ise abdest ile giderilir. Suyun bulunmaması veya bulunduğu hâlde kullanma imkânının olmaması hâlinde hem büyük hem de küçük hades, teyemmüm ile giderilir. (Bkz.Kâsânî, Bedâî’, 1/44,45)

2- Abdest nedir ve nasıl alınır?

Abdest, bazı ibadetleri yapabilmek için dirseklerle beraber el ve kolların, yüzün ve aşık kemikleri ile beraber ayakların yıkanması ve başın mesh edilmesinden ibaret hususi bir temizliktir.

Abdestle ilgili olarak Kur’an-ı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı mesh edin ve aşık kemikleri ile beraber ayaklarınızı yıkayın… Eğer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin.” (Mâide, 5/6) buyrulur. Hz. Peygamber(sav), abdestin nasıl alınacağını Müslümanlara fiilî olarak gösterdiği gibi (Bkz.İbnMâce, “Tahâret”, 47 [419]; Merğinânî, el-Hidâye, 1/16) abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah katında kabul olunmayacağını da ifade etmiştir. (Bkz.Buhârî, “Vudû”, 2 [135]; Müslim, “Tahâret”, 2 [225]; İbn Mâce, “Tahâret”, 47 [419])

Farzları, sünnetleri ve adabına riayet edilerek abdest şöyle alınır:

Niyet edilir ve besmele çekilir. Önce eller bileklere kadar ve parmak araları da hilallenerek/ovuşturularak üç defa yıkanır. Abdest azalarında suyun temasına engel maddeler varsa imkân ölçüsünde temizlenir. Parmaktaki yüzük oynatılır. Sağ el ile üç defa ağza su verilerek ağız temizliği sağlanır. Aynı şekilde üç defa burna su verilerek burun temizlenir. Ardından yüz üç kere yıkanır. Sonra dirsekle birlikte sağ kol üç defa ve aynı şekilde sol kol üç defa yıkanır. Sağ el ıslatılarak avuç ve parmakların içiyle başın dörtte biri veya tamamı bir defa mesh edilir. Eller tekrar ıslatılarak başparmakla kulağın dışı, şahadet parmağı veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin arkasıyla boyun mesh edilir. Önce sağ, sonra sol ayak, parmak uçlarından başlanarak topuk ve aşık kemikleri de dâhil olmak üzere yıkanır. Suyun parmak aralarına ulaşmasına özen gösterilir. (Bkz.Buhârî, “Vudû”, 22-24 [157-159]; Müslim, “Tahâret”, 3-6 [226-227]; Kâsânî, “Bedâî”, 1/23-25; İbn Cüzey, el-Kavânîn, 19-21)

3- Abdest alırken niyet etmek farz mıdır?

Abdest alırken niyet etmek, Hanefî mezhebine göre sünnet, diğer üç mezhebe göre farzdır. Hanefîler, abdest ayeti olarak bilinen ayette (Bkz.Mâide, 5/6) emredilen fiiller arasında niyetin bulunmayışını delil olarak alırlar. Öte yandan abdest gibi namazın şartlarından olan “necasetten taharet” ile “setr-i avret”te niyetin zorunlu olmayışı ve abdestin bazı ibadetlere bir vesile olup kendi başına müstakil bir ibadet sayılmayışı da Hanefîler'e göre abdestte niyetin farz olmadığını gösterir. (Bkz.Kâsânî, Bedâî’, 1/19-20; Merğinânî, el-Hidâye, 1/16; Aliyyü’l-kârî, Fethu Bâbi’l-‘İnâye, 1/55-56)

Diğer mezhepler ise Cenab-ı Hakk’ın “Hâlbuki onlara, ancak dini Allah’a has kılarak, hakka yönelen kimseler olarak O’na kulluk etmeleri, namazı kılmaları ve zekâtı vermeleri emredilmişti.” (Beyyine, 98/5) ayeti ile Hz. Peygamber (sav)’in “Bütün ameller niyetlere bağlıdır…” (Buhârî, “Bed’ü’l-vahy”, 1 [1]; Müslim, “İmâre”, 155 [1907]) hadisinden hareketle her ibadette olduğu gibi abdestte de niyet etmenin farz olduğunu söylemişlerdir. (Bkz.Şirbînî, Muğnî’l-muhtâc, 1/167; İbnRüşd, Bidâyetü’l-müctehid, 1/15; İbnKudâme, el-Muğnî, 1/82)