Sayı : 506   **
Ribat Dergisi Aralık 2016

Emsalü'l-Kur'an

Prof. Dr. Ali Akpınar

Hadislerde Mesellerin Kullanılması

  • 30 Ocak 2025
  • 3 Görüntülenme
  • 506. Sayı / 2025 Şubat



Peygamberimiz de sözlerinde çarpıcı örnekler vererek Kur'an'ın üslubunu kullanmıştır. O, bu anlatımlarıyla günlük hayatın içerisinden teşbihler yaparak anlatılarının daha kolay anlaşılmasını, zihinlerde kalıcı tesirler bırakmasını hedeflemiştir.

Mesel, teşbih ve temsil yoluyla hayret verici bir şekilde anlatımdır. Bu şekilde anlatım sözün tesir gücünü artırır, soyut ve kapalı anlatımlar müşahhas ve açık bir biçimde anlatılarak, manalar tablolar halinde sunularak sözün kolayca anlaşılması ve zihinlerde kalıcı olarak yer etmesi sağlanır. Söz Sultanı Peygamberimiz de bu üslubu kullanmıştır. Kendisine az sözle çok mana ifade etme/cevâmiu'l-kelim gücü verilmiş olan Efendimiz, vecize kabilinden özlü sözler söylediği gibi, bazı anlatımlarında tasvir ve temsil yoluyla eşsiz anlatımlar sunmuştur. Abdullah b. Amr(v:65)'ın "Hz. Peygamberden bin mesel o?g?renip ezberledim" (Ahmed b. Hanbel, Mu?sned, IV, 203) sözü hadis ilminin bu konudaki zenginliğini gösterir. Bu meseller derinlemesine düşünüldüğünde çok önemli ve zengin mesajların verildiği anlaşılacaktır. Bunlardan önemli bir kısmı özlü ve engin anlamlı vecizeler olup çoğu yakın ifadelerle atasözü ve deyimlere dönüşmüştür:

"Utanmadıktan sonra dilediğini yap." (Buharî, "Edeb", 78)

"Nerede olursan ol, Allah'tan kork!" (Da?rimi?, "Rika?k", 74)

"Kişi sevdiğiyle beraberdir." (Buharî, "Edeb", 97)

"Veren el alan elden üstündür." (Buharî, "Zekât", 18)

"Merhamet etmeyene merhamet edilmez" (Buha?ri?, "Edeb", 18, 27; Mu?slim, "Feda?il", 65)

"I?nsanlara tes?ekku?r etmeyen, Allah'a s?u?kretmez" (Ebu? Da?vu?d, "Edeb", 11; Tirmizi?, "Birr", 35)

"İyilik yapılmasına önayak olan kişi, bizzat onu yapan gibidir." (Buha?ri?, "Ahka?m", 13; Mu?slim, "Akdiye", 16)

"Her iyilik sadakadır." (Buha?ri?, "Edeb", 33; Mu?slim, "Zeka?t", 52)

"Zekât, İslam'ın köprüsüdür." (Taberânî, el-Mu'cemü'l-Kebîr, XX, 273)

Onun söylediği temsil/çarpıcı örnek anlatımlardan bir kaçı ise şöyledir:

"Kur'an'ı okumaya devam edin; onun hafızadan kaçışı, bağından salınan devenin kaçışından daha hızlıdır."(Buha?ri?, "Feda?ilu?'l-Kur'a?n", 23; Mu?slim, "Mu?sa?firiûn", 229-331)

"Benim durumum ateş? yakan birine benzer. Ateş? etrafını aydınlatınca, kelebekler ve bu ateşin içindeki diğer canlılar ic?ine du?s?meye bas?larlar

Yazının Devamı İçin Abone Olmalısınız

506. Sayı Şubat 2025