YaÅŸama(ya) Dair
Ashabın içerisinde Hz. Peygamber'e itiraz etmeyen, yaptığı açıklamaları yeterli gören, davranışlarını farklı yorumlamadan ona ittibâ etmeye çalışan kişiler oldukça fazladır. Bunlar soru sorma ihtiyacını bile çoğu zaman hissetmemişlerdir. Bunun yanında Hz. Peygamber'in söz ve davranışları, bazı sahabeler tarafından farklı anlaşılıp yorumlanmıştır.
Müslümanlardan meydana gelen muhalefet nitelikli bu söz ve davranışlar asla risalet kurumuna ve Hz. Peygamber'in şahsına karşı art niyet taşıyan davranışlar olmamıştır. Vahyi, risaleti, sünneti terk ya da inkâr düşüncesi yoktur. Bu söz ve davranışlar vahyi ve Hz. Peygamber'i usul ve metot farklılıklarından kaynaklı farklı algıma biçimleri olarak yorumlanabildiği gibi bazıları da insan olmanın tabi sonuçları olan farklı anlama, yorumlama, kavrayamama, tembellik, ihmallik vb. gibi beşeri zaaflardan kaynaklanan itiraz şekilleridir.
Muhalefet düşüncesi ilk olarak, insanın yaratılışı öncesi melekler tarafından insanın yaratılışı sonrası iblis tarafından başlatılan ve insanlık tarihi itibariyle var olan bir gelenektir. Melekler olumlu muhalefet anlayışını sembolize ederken iblis olumsuz muhalefet anlayışını temsil etmektedir.
Son ilahi din İslam ile başlayan süreçte de her iki cenahı temsil eden anlayışlar olmuştur. Hz. Peygamber hayatta iken Kur'an'a ve Hz. Peygamber'in şahsına, sözlerine ve bazı uygulamalarına karşı tavırlar meydana gelmiştir. Bu tavırlardan bir kısmı Müslümanlardan gelirken çoğu da Müslümanların dışındaki insanlardan gelmiştir.
Ashabın içerisinde Hz. Peygamber'e itiraz etmeyen, yaptığı açıklamaları yeterli gören, davranışlarını farklı yorumlamadan ona ittibâ etmeye çalışan kişiler oldukça fazladır. Bunlar soru sorma ihtiyacını bile çoğu zaman hissetmemişlerdir. Bunun yanında Hz. Peygamber'in söz ve davranışları, bazı sahabeler tarafından farklı anlaşılıp yorumlanmıştır. Bunların bir kısmı kaynaklarımızda şu şekilde geçmektedir:
Bazı bedevi tabiatlı ve düşüncesiz insanların uygunsuz davranışları, Peygamber eşlerinin Hz.Peygamber'e düşkünlüklerinden ve bazı zaaflarından dolayı onun üzülmesine sebep olmaları, Hz. Peygamber'in ibadetinden fazla ibadet yapmak isteyen sahabelerin durumu, Hz. Aişe ve Hz. Ömer'e atfedilen bazı olaylar üzerine söylenen "Kur'an bize yeter" sözleri gibi bireysel söz ve davranışlar başlıcaları olarak zikredilebilir.
Hudeybiye antlaşması sırasında ashaptan bazılarının takındığı tavır, Uhud savaşında Hz. Peygamber'in sözlerinin tam yerine getirilmemesi, Hz. Peygamber'in " Hiç kimse Beni Kureyza'ya varmadan ikindi namazını kılmasın." şeklindeki sözlerinin farklı anlaşılması, kırtas olayı gibi birçok sahabenin içinde bulunduğu hadiseler.
Müslümanlardan meydana gelen muhalefet nitelikli bu söz ve davranışlar asla risalet kurumuna ve Hz. Peygamber'in şahsına karşı art niyet taşıyan davranışlar olmamıştır. Vahyi, risaleti, sünneti terk ya da inkâr düşüncesi yoktur. Bu söz ve davranışlar vahyi ve Hz. Peygamber'i usul ve metot farklılıklarından kaynaklı farklı algıma biçimleri olarak yorumlanabildiği gibi bazıları da insan olmanın tabi sonuçları olan farklı anlama, yorumlama, kavrayamama, tembellik, ihmallik vb. gibi beşeri zaaflardan kaynaklanan itiraz şekilleridir.
Bu söz ve davranışlar aynı zamanda sonraki dönemlerde farklı itikadi fırkaların ortaya çıkmasına, tefsir ekollerinin meydana gelmesine, felsefi ve tasavvufi ekollerin neşvü nema bulmasına, ümmete rahmet olacak şekilde fıkhi mezheplerin oluşumu şeklindeki ilmi muhalefete de zemin hazırlamıştır. Biz burada yalnızca Kur'an'ın dirayet tefsiri ile ilgili gelişen süreci kısaca ele alacağız.
İlk dönem içerisinde müfessir sahabeler az olunca aralarındaki farklı anlayışlar ve ihtilaflar da sonraki dönemlere nispetle daha azdır. Aralarındaki bazı ihtilafların da daha çok hükümlerde olduğu, bununda zıtlık değil nev'i ihtilafı olduğu söylenmiştir
Yazının Devamı İçin Abone Olmalısınız
